Elektrik Sayacı Nedir? | Enerji Sayaçları
Elektrik sayacı gibi enerji sayaçları ile enerji tüketimlerini izlemek, enerji kaynaklarının kısıtlı olmasından dolayı büyük önem taşımaktadır. Elektrik dağıtım şirketleri sağladıkları enerji miktarlarını faturalandırmak amacıyla, AVM, Rezidans gibi enerjiyi toplu olarak alan yerleşkeler ise enerji bedelini adil olarak dağıtabilmek adına elektrik sayacı kullanmaktadırlar. Ek olarak, fabrikalarda üretimde kullandıkları enerji miktarını ürün maliyetlerine yansıtarak gerçek ürün maliyetini bulmak için enerji sayacı kullanırlar.

Elektrik sayacı veya diğer adıyla enerji sayacı; konutlarda, iş yerlerinde veya elektrikle çalışan cihazların tükettiği elektrik enerjisi miktarını veya bir generatör vb. cihaz tarafından üretilen elektrik enerjisi miktarını ölçen cihazdır. Elektrik sayacı, faturalandırmanın doğru bir şekilde yapılabilmesi için oldukça önemli bir araçtır. Temel olarak üretilen/tüketilen gücün zaman içerisindeki miktarını ölçerek çalışan bu cihazlar zaman dilimi olarak “saati” kullanmaktadır. Bu nedenle ölçüm birimi Wh (watt/saat), kWh (kilowatt/saat), MWh (megawatt/saat) ve katları şeklinde değişmektedir.
Elektrik Sayacı Çeşitleri Nelerdir?
Bağlı Olduğu Devre Tipine Göre:
Enerjinin ölçülmesi istenilen devreden geçen akım tipine göre iki farklı sayaç kullanılmaktadır. Devrede hangi sayacın kullanılacağı devrenin DC mi yoksa AC mi olduğuna göre değişkenlik göstermektedir.
Sayaç Yapısına Göre
Elektrik sayaçları, çalışma mekanizmasına göre iki farklı kategoriye ayrılmaktadır.
Mekanik sayaçlar: Alüminyum disk üzerinde oluşan döndürme momentine göre çalışmaktadır. Disk üzerindeki döndürme momenti, sayaç içerisinde bulunan akım bobininden geçen akım ve gerilim bobinine uygulanan gerilim ile manyetik alan aracılığıyla oluşmaktadır. Mekanik sayaçlarda temel olarak, manyetik alan diski döndürmekte, disk ise numaratörü döndürerek ölçümün yapılmasını sağlamaktadır.
Elektronik sayaçlar: Gelişen teknoloji ile mekanik sayaçlar yerini elektronik sayaçlara bırakmaya başladı. Mekanik sayaçlara kıyasla, elektronik sayaçlarda rogowski bobini gibi elemanların kullanılmaması daha hassas bir ölçüm sağlamaktadır. Ayrıca mekanik bir yapı olmaması da hassasiyeti artırmaktadır. Ölçüm sonucu numatör üzerinde değil, LCD veya LED ekran aracılığıyla okunmaktadır. Elektronik sayaçlar, kullanılan enerjiyi ölçmenin yanı sıra, anlık ve maksimum kullanım taleplerini, gerilimleri, güç faktörü ve kullanılan reaktif güç gibi yük ve arzın diğer parametrelerini de kaydedebilmektedir. Ayrıca bazı tipleri ise ölçüm sonucunu uzaktaki noktalara iletebilmektedir.
Tarifeli Elektrik Sayaçları
Ülkemizde üç farklı tarifelendirme yapılmaktadır.
Talep gücüne göre: Dağıtım firması ile yapılan abonelik sözleşmesi tek terimli veya çift terimli (demand) abonelik olabilmektedir. Tek terimli abonelikte sadece tüketilen elektrik enerjisi ödenmektedir. Çift terimli yani demand abonelikte ise her ay abonelik başında talep edilen güç çin ayrı ödeme yapılmaktadır. Deman aboneliğin yapılabilmesi için deman ölçebilen sayaç kullanılmalıdır.
Demand tipi abonelikte tüketilecek enerji için önceden anlaşma yapıldığı için tarifelendirme ücreti daha düşüktür. Ancak belirtilen miktar aşıldığı takdirdi cezai ödeme yapılır.
Zamana Göre Elektrik Sayaçları: Elektrik sayaçları tek zamanlı ve çok zamanlı olarak iki farklı tiptedir. Tek zamanlı aboneliklerde 7/24 aynı fiyatlandırma yapılmaktadır. Çok zamanlı aboneliklerde ise gündüz, puant ve gece olmak üzere üç farklı tarifelendirme yapılmaktadır. Amaç; abone tüketimini, genel tüketimin yüksek olduğu puant tarifesinden çekip, genel tüketimin daha az olduğu gece tarifesine yönlendirmektir.

Şebekeye Göre Elektrik Sayaçları
Burada amaç daha pahalıya mal olan ve motorin ile jeneratörde üretilen elektriğin yanı sıra şebeke tüketimini farklı birim fiyatlardan fatura etmektir. AVM, rezidans gibi yapılarda kullanılmaktadır.