Günümüzün modern uygulamalarında pek çok işlevin eş zamanlı olarak tam zamanında gerçekleştirilmesi gerekmekte olup bu nedenle klasik sayaçların aynı zamanda tüketim verileri ve yük dengeleme işlemleri için yük profillerini günlük olarak göstermesi gerekmektedir. Bunun sonucu olarak enerji verilerinin okunmasının belirli bir standarda bağlanması zorunluluğu doğmuştur. Benzer şekilde serbestleşen enerji piyasasında dengeleme/uzlaştırma ve kontrata esas olan tüketim periyotlarının gittikçe kısalmasının öngörülmesi ile AMR sayaç okuma sistemlerinin kurulması bir ihtiyaçtan çok zorunluluk halini almıştır.
AMR sayaç okuma – Otomatik Sayaç Okuma nedir?
AMR sayaç okuma, idarelere fiziksel olarak gitmeden, uzaktan tüketim değerlerine ulaşma imkanı sağlayan sistemlerin genel adıdır. Sistemin sayaç okuma işlemine tanıdığı kolaylık ise abonenin meskenine gitme ihtiyacının ortadan kaldırılmasıdır. Sayacın okunması bilgilerin farklı format ve protokoller kullanılarak idarenin ana bilgisayarına aktarılmasıyla sağlanır.
AMR sayaç okuma sisteminde,
- Sayaç tüketim değerlerini okumak için personelin ofisten ayrılması gerekli değildir.
- Sayaç tüketim bilgileri otomatik olarak bilgisayar sistemi tarafından toplanır.
Amr sayaç okuma Avantajları:
Düşük İşletim Maliyeti:
- Sayaç okuma ve faturalandırma uzaktan, otomatik olarak gerçekleştirilir.
- Sayaç okuma ve faturalandırma işlemleri arasındaki süre kısalır.
- İnternet üzerinden fatura ödeme seçeneği mevcuttur.
- Operasyon maliyetlerinde tasarruf sağlanır.
Amr sayaç okuma da kaçak kullanımın önlenmesi:
- Yetkisiz müdahalelerin saptanması,
- Ani tüketim düşmelerinin izlenebilmesi (sayacın by-pass edilme ihtimali)
- Sayaç bazında nokta kontroller sayesinde kaçak kullanım yapan adreslerin rahatlıkla belirlenmesi,
- Ödenmeyen faturaların iki-üç ay sonra değil, aylık bazda takip edilebilmesi.
Amr sayaç okuma da enerji yük kontrolü:
- Gerçek zamanlı tüketim/talep bilgilerinin idarenin kullanımına sunulması,
- Kurulu AMR sayaç okuma sistemi üzerinden farklı parametrelerin takibinin yapılabilmesi (TV izlenirliği, hava durumu,…),
- Şebeke güç kayıplarının takibinin ve denetiminin sağlanması.
Sistem Uyumluluğu:
- Diğer üreticilerin elektronik tip sayaçların da “Otomatik Sayaç Okuma” sistemine dahil edilmesi olanağı,
- Enerji piyasasındaki özel sektör kuruluşları arasında rekabetin artması ve bu sayede verilen hizmet kalitesinin artması.
Otomatik sayaç okuma sistemi AMR sayaç okuma ile;
- Abonelerin kredi satış ofislerine gitme zorunluluğu ortadan kaldırılır.
- Aboneler ihtiyaç duydukları krediyi internet üzerinden satın alabilir.
- Alınan bu kredi otomatik olarak sayaçlarına yüklenir.
- İdarenin ön-ödemeli sistemin tüm avantajlarına sahip olduğu AMR sisteminde, idare ve abone arasında yaşanan fatura tahsilat problemleri ortadan kaldırılır.
- Abonelerin bu sistem sayesinde elde ettikleri bir başka avantaj da sabit fiyat garantisidir.
Tüm sistemin on-line olarak takip edilebildiği bu sistemde, tüm tüketim değerleri en güncel değerlerle raporlanabilmektedir.
AMR sayaç okuma Sisteminin Kurulum Parametreleri:
- Bölgenin coğrafi yapısı
- Elektrik hatlarının yapısı
- Sahada mevcut GSM baz istasyonlarının konumu, sıklığı ve kapsama alanı
- Mevcut binaların yüksekliği ve konumu
- Abone sayısı
- Abonelerin konumu ve sahadaki yerleşim sıklığı,
- Elektrik, su ve doğalgaz abonelerinin sayısı
- Kurulu güç ve kurulum projesi
- Kullanım koşulları
- İlgili standartlar ve kanunlar
- Sayaçların temel özellikleri
RF (Radyo Frekans) Uygulamaları
RF uygulamaları, uzak noktalardan bilgi toplanmasına olanak veren bir teknoloji olarak, özellikle Otomatik Sayaç Okuma kavramı doğrultusunda elektrik idareleri için uygun bir yöntemdir. Bunun yanı sıra genel anlamda uzaktan izleme ve telemetri uygulamalarında da çok geniş bir altyapı sağlar.
Sistemin yapısı, düşük güçlü bir radyo sistemine dayanır ve tam otomatiktir. Uzak birimden gönderilen iletilerin periyodu programlanabilir ve uygulamanın kapsamına göre saatlik, günlük hatta haftalık programlar, sisteme kurulabilir.
Düşük maliyetli bir radyo vericisi mevcut sayaca entegre edilir ve sayacın arayüzünden alınan bilgiler bu vericiye iletilir. Radyo vericisi de bu bilgileri değerlendirilmek üzere, ana bilgisayarın bulunduğu operasyon merkezine aktarır.
Radyo şebekeleri hücresel bir yapıya sahiptir ve bir merkez bilgisayarla ilişkilendirilmiş, dağıtılmış baz istasyonu şebekelerini kullanırlar. Ana bilgisayar ile baz istasyonları arasında kablosuz ağ olabilir, bununla birlikte lokal uygulamalarda, PSTN, PLC ve IP network gibi diğer teknolojiler de kullanılabilir.
Sistemin gelişmiş bir versiyonu çift yönlü radyo haberleşme sistemidir. İşaret taşıma ve kontrol uygulamalarında kullanılabilen bu sistem, aynı zamanda enerji sistemlerinde de, sistemden çekilen maksimum gücü kontrol etme işleminde kullanılabilir.
Radyo frekans teknolojisi kullanılarak; sistem maliyeti, sistem karmaşıklığı ve sayaç tarafındaki verici ünitenin güç tüketimi azaltılır, RF dalgalarının geniş erişim ağı ile kapsamlı uygulamalar geliştirilebilir.
RF teknolojisi otomatik sayaç okuma sistemleri içinde en yaygın kullanılan iletim formatıdır.
RF çözümü parametreleri:
- Modülasyon : FSK (Frequency Shift Keying)
- Frekans Taşıyıcı : 868 Mhz
GPRS (General Packet Radio Service)
Mevcut cep telefonu şebekesi üzerinden paket anahtarlamalı olarak veri iletimi sağlayan teknolojiye GPRS adı verilir. Paketler hangi bütünün kaçıncı parçası olduğu konusunda etiketlendirilmiştir, bu da paketlerin mevcut ağ içerisinde, band genişliğine bağlı olarak herhangi bir yolu kullanarak hedefe ulaşmasına olanak verir. Bir bütüne ait hedefe ulaşan tüm paketler birleştirilir ve kullanıma sunulur.
Temel olarak otomatik sayaç okuma, sistemdeki tüm birimler aktif (On-line) haldedir ve her an bilgi alma ve gönderme kabiliyetine sahiptirler. Sistemde ana bilgisayar internet üzerinden, birimlerden gelen bilgileri sürekli toplamakta ve değerlendirmektedir. GPRS sisteminin öne çıkan avantajları; düşük altyapı maliyeti ve yüksek haberleşme hızıdır.
Otomatik sayaç okuma sisteminde elektrik sayacı okuma işleminde, sayaçtan her 30 dakikada bir bilgi toplanabiliyor olmasına rağmen, genelde okuma 24 saatte bir gerçekleştirilir; günde bir defadan fazla okuma işlem maliyetini arttırır. Okunan değerler, mevcut cep telefon şebekesi üzerinden transfer edildiğinden, okuma sayısı arttıkça işlem maliyeti de artacaktır. Bilgi faturalandırma amaçlı işlenecek, ve idarenin şebeke planlama, operasyon, eğitim gibi bölümlerine veri olarak gönderilecektir. Bilgi her zaman sistemde hazır olsa da, bilgi toplama maliyeti göz önüne alınarak optimum sayıda okuma işlemi gerçekleştirilecektir.
Otomatik sayaç okuma için GPRS teknolojisi ile bilgi toplama maliyeti, optimum okuma sayıları belirlendiğinde yüksek değildir. GPRS modül ile istenen sıklıkta okuma yapılabilir. Sistemde önemli olan, çok sık zaman aralıklarıyla okuma gerçekleştirip, veri sayısını artırmak değil, optimum sayıda okuma işlemi gerçekleştirip, en güncel tüketim verilerini elde etmektir. Bu noktada bilgi toplama maliyetinin yanında, bilgiyi işleme maliyeti de bir unsur olarak ortaya çıkmaktadır.
GPRS Modül İle Sayaç Okuma Sistemi
- Elektrik sayaçları
- GSM Baz İstasyonları
- Kredi (Kontör) Satış Birimi
- İnternet üzerinden Kredi Yükleme Sisteminden oluşur.
Elektrik sayaçları:
GPRS modül ile donatılmış Elektrik sayaçları
GSM Baz İstasyonları: Kurulu GSM baz istasyonları üzerinden bilgiler merkeze ulaştırılır.
Kredi (Kontör) Satış Birimi: GPRS modem ile donatılmış terminal ve yazılımdan oluşan ve merkezi bilgisayarın kontrolünde olan kredi yükleme birimi.
İnternet üzerinden Kredi Yükleme Sistemi: İnteraktif uygulamalara olanak sağlayan, idarenin web sayfası. Aboneler idarenin web sayfası üzerinden sayaçlarının durumlarını kontrol edebilir ve kredi (kontör) satın alabilirler.
Sistemde her bir sayaç kendi GPRS modülüne sahiptir. GPRS modülünün sayaç içinde olması, sistemi dış etkenlere karşı korur; fiziki koruma ve güvenlik sağlar. Fiziki olarak birbirinden ayrı yerlerde olan sayaçların, hiçbir alt yapı gerektirmeden mevcut GSM şebekesi aracılığıyla tüketim bilgilerine ulaşılmaktadır. İdare GPRS sistemi üzerinden açma & kapama özelliğine sahip sayaçları kontrol edebilir.
Veri Toplayıcı GRPS Komünikatör
AGC cihazı, elektronik sayaçların uzaktan okunması ve sayaca bilgi gönderilmesi işlemlerini yerine getirmek üzere tasarlanmıştır. Sayaçtan alınan bilgiler merkeze gönderildiği gibi merkezden sayaca da bilgiler gönderilebilir. Çok fonksiyonlu ve haberleşme portu bulunan bütün elektronik sayaçlara (Su, Elektrik) uygulanabilir. Cihazda RS232, RS485 ve IEC1107 haberleşme arayüzleri mevcuttur. Haberleşme birimlerinden sadece bir tanesi aktif kullanılabilir. Ayrıca 2 adet izolasyonlu impulse girişi mevcuttur. Haberleşme birimi olmayan sayaçlardan gelen darbeler elektronik olarak sayılarak hafızada tutulur ve böylece endeks bilgileri merkeze ulaştırılır. Bu birimleri kullanarak sayaçtan aldığı bilgileri merkeze göndermek için tasarlanmış bir adet GPRS modül cihazın içinde mevcuttur. İçinde bulunan microcontroller vasıtası ile sayaçtan aldığı bilgileri şifreleyerek GSM şebekesi üzerinden merkeze gönderir. Sayacın müsaade ettiği parametre değişiklik isteği merkezden gönderilir ve bu değişiklikler (tarife değişikliği, demant sıfırlama, gerçek zaman saati ayarı vb.) sayaca gönderilir. Her iki yönde de haberleşme şifrelenerek yapılır. Cihazın içinde güvenlik sensörleri mevcuttur. Cihazın kutusuna herhangi bir şekilde müdahalede bulunulduğunda microcontroller bu durumu hafızasına kaydeder ve anında merkeze bildirir.
Sayaçlar (elektrik, su) komunikatör adı verilen toplanıcı ünitelere bağlanır. 32 adet sayaç bir komunikatöre kablo bağlantısıyla ya da RF (Radyo Frekans) sinyalleri aracılığıyla bağlanabilir. Tüketim ve durum bilgileri komunikatör üzerinden mevcut GSM alt yapısı kullanılarak merkeze, ana bilgisayara gönderilir.
Haberleşme Arayüzleri
Optik Port
Cihazın altında bulunan RJ45 tipi soket çıkışına optik proba bağlanır ve sayacın çıkışına monte edilir. AGC cihazının programlandığı periyotlarda ya da merkezden belirlenen periyotlarda sayaçtaki bilgileri okur ve hafızasına kaydeder. Bu bilgiler GPRS hattı kullanılarak merkeze iletilir. Her ay bitiminde bir önceki ayın en son okuma bilgisini farklı bir bölgede saklar ve son 6 aylık okuma bilgileri cihazın hafızasında tutulur.
Sayacın parametrelerinin ayarlanması emri geldiğinde, optik port üzerinden yeni parametreler yüklenir. RS232 ve RS485 arayüzlerinin bulunmadığı durumlarda sayacın optik çıkışına bir probe bağlanarak iletişim sağlanır. Bu durumda el terminali ile sayaçtan bilgi almak istenir ise AGC üzerinde bulunan IIR çıkışı kullanılabilir. Böylece cihaz devreden çıkartılarak sayaçtaki bilgiler el terminaline aktarılır.
RS232 Seri Haberleşme Arayüzü
Sayaçta bulunan RS232 çıkışı AGC’nin seri port kanalına RJ45 soketi ile bağlanır. Sayaçta yüklü bulunan haberleşme protokolüne göre iletişim kurulur ve merkeze data aktarımı GPRS üzerinden sağlanır. RS232 girişinde optoizolatörler kullanılarak tam izolasyon sağlanmıştır. RS232 hattında maksimum 10 metre uzunlukta kablo kullanılabilir.
RS485 Haberleşme Arayüzü
Birden fazla sayaç ile haberleşmek için RS485 modülü kullanılır. En fazla 32 adet sayaç A ve B uçları aynı olacak şekilde RS485 çıkışından cihaza bağlanır. Merkezden belirlenen periyotlarda sayaçlar sorgulanır ve GPRS hattı üzerinden merkeze aktarılır. Kullanılan sayaçların haberleşme protokolu standart olmalıdır. Sayaçların hat üzerindeki adres bilgileri optik port vasıtası ile cihazın hafızasına kaydedilir ve sorgulama bu adreslere göre gerçekleşir. Buradaki hattın kablo boyu 1000 metreyi geçmemelidir.
GPRS Modem
Merkez bilgisayar sistemi ile haberleşmek için TELIT marka GM862 GPRS modem kullanılmaktadır. 900MHz. ve 1800Mhz. bandlarını destekler. Merkezdeki ana bilgisayara gerçek IP adresi atanır ve bu IP optik porttan AGC cihazına bildirilir. Ayrıca kullanılan sim kartın pin ve puk numaraları da optik port vasıtası ile yüklenir. Cihaza enerji verildiğinde AT komutlarını ayarlayarak GPRS bağlantısı kurar. Cihazın bulunduğu yerdeki sinyal seviyesi ön tarafta bulunan LED’ler vasıtası ile takip edilebilir. Sinyal seviyesi 2 ve altında ise cihazın anteni uygun bir yere taşınmalıdır.
Teknik Özellikler:
Çalışma Voltajı : 85-265 Vac
Yedek Pil : 3.6V 1/2AA size lithium
Gerçek Zaman Saati: 32KHz.±5ppm.
Hafıza Birimi : 128kB Eeprom
Haberleşme Birimi :
IEC1107 Mode A,B,C,D 300-9600Bps
Rs232 300-19200Bps
Rs485 300-19200Bps
Çalışma Sıcaklığı : -20°C +55°C
Bağıl Nem : %85
Koruma Sınıfı : IP51
RS-485
RS-485 modülü kullanılarak, 32 adet sayaç birbirine paralel şekilde tek bir düğüm noktasına (node) bağlanabilir. Bu yapı tek bir düğüm noktasına bağlanmış 32 adet sayacın RS-485 şebekesine entegrasyonunu sağlar. Bilgisayar sistemine uyum, RS- 485/RS-232 konverter (dönüştürücü) ile sağlanır. RS-485 yineleyici (repeater) veya yeni bir RS-485 dönüştürücü kullanarak sayaç sayısı arttırılabilir. RS-485 modülü ile sayaç arasındaki bağlantı fizikseldir ve data kablosu ile sağlanır.
Gerçek Zaman Saat’ine (RTC-Real Time Clock) sahip elektrik, su ve gaz sayaçları, RS-485 şebekesi üzerinden anlık tarih&saat bilgisine sahip verilerin ana sistem tarafından kullanılmasına imkan verir. 32 adet elektrik sayacının bir düğüm noktası aracılığıyla RS-485 şebekesine bağlanmasıyla oluşan bir yapı örnek olarak alındığında; 32 sayaca ait tüm elektriksel parametrelere ana bilgisayar anlık olarak ulaşır. Bilgilerin transferi CAT6 data kabloları kullanılarak, fiziksel olarak sağlanır. Bilgiler, yedekleme bilgisayarı tarafından da kullanılır.
PLC (Power Line Carrier) Alçak Gerilim Taşıyıcı Hattı
Çözümü, elektrik, su ve gaz sayaçları için, yenilikçi bir teknoloji olan PLC Güç Hattı Taşıma çözümünü sunar. Mevcut elektrik dağıtım kablo altyapısını kullanarak, bir verici yardımıyla, tüketim bilgilerine, kayıp-kaçak bilgilerine ve art niyetli müdahale bilgilerine ulaşılabilir.
PLC kullanımının avantajları:
- Elektrik, su ve gaz tüketim bilgilerine günlük olarak ulaşabilme
- Kaçak kullanım ve kayıpların kontrolü
- Su ve enerji altyapı kaçaklarının kontrolü İdare merkezinden uzak noktadaki ünitelerin programlanması
- Su sayaçlarına kablosuz bağlantı; dış bir ara birim, kablo, anten veya algılayıcı gerektirmez.
- Sistem, mevcut elektrik kablo altyapısını kullanarak, AMR projesi için büyük yeni yatırımlara gerek duymaz.
- Elektrik idareleri, su ve gaz dağıtım idarelerine, su ve gaz sayaçlarını da okumayı önerebilir.
- PLC iletişim ağı, sağlamlığı kanıtlanmış elektrik güç aktarım kablo ağıdır.
PLC Teknolojisi nasıl çalışır?
Sayaç ile idare arasında iki yönlü haberleşmeyi sağlayacak sistem kuruluyor. Sayaç bilgileri mevcut elektrik dağıtım hatları üzerinden iletiliyor. Bilgiler idareye abone bilgileri, sayaç durum bilgileri ve tüketim bilgilerini de içeren geniş bir içerikte ulaşıyor; idarenin değerlendirmesine sunuluyor.