DİCLE ELEKTRİK TARAFINDAN OTOMATİK SAYAÇ OKUMA SİSTEMİNİN KURULUM VE İŞLETME SÜRECİNE DAİR ESASLAR
14.04.2009 ve 27200 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Dengeleme Uzlaştırma kapsamında Otomatik Sayaç Okuma Sistemi’nin dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler (Dağıtım Şirketleri) tarafından kurulması ve işletilmesine ilişkin esaslar belirlenmiştir.
Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği’nin, dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilerin sorumluluklarını düzenleyen 15. Maddesi’ne göre;
– Dağıtım sistemine bağlı uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi ve dengeleme birimi olan piyasa katılımcılarının, uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonu içerisinde yer alan tüm sayaçlarının, dağıtım sistemine bağlı olan ve ikili anlaşma yapmak yoluyla bir tedarikçiden elektrik enerjisi alımı yapan serbest tüketicilerin sayaçlarının ve iki dağıtım bölgesi arasındaki elektrik enerjisi akışlarını ölçen sayaçların, kayıt işlemlerine ilişkin hükümler doğrultusunda kayıt altına alınması,
– Belirtilen tüm bu sayaçlara yönelik test, kontrol ve denetim çalışmaları yapmak suretiyle uzlaştırmaya esas ölçüm verilerinin doğruluğunun sağlanması, sayaçların okunması, uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonlarının belirlenmesi, ölçüm verilerinin saklanması, zamanında ve Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenen formatta Piyasa İşletmecisine bildirilmesi, ilgili tek hat şemalarının onaylanması,
– Yukarıda belirtilmiş olan işlemlerin gerçekleştirilmesinde kullanılacak olan uzaktan otomatik veri toplama, saklama ve işleme sistemlerinin (OSOS) kurulumu, işletimi ve bakımı, şirketimizin sorumluluğundadır.
Otomatik Sayaç Okuma Sistemlerinin Kapsamına ve Sayaç Değerlerinin Belirlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar’ın “Sayaçların OSOS kapsamına dahil edilmesi için tarafların görevleri ve sorumluluklarını” düzenleyen 6.maddesinin 1. fıkrasına göre, OSOS kapsamına dahil edilecek sayaçlar için, sayaç ile bütünleşik modem tercih edilmesi halinde bütünleşik sayaç ve modemin, aksi taktirde haberleşme portunu haiz sayacın sağlanması, sayaç mülkiyetini haiz tarafın sorumluluğundadır.
Aşağıda belirtilen sayaçlar için, modem ile bütünleşik sayacın tercih edilmesi halinde modem hariç olmak üzere, sayacın modemle bütünleşik olmaması halinde modem dahil her türlü haberleşme donanımı ve OSOS ile iletişim kurulması için gerekli teçhizatın ve altyapının temini,
– Dağıtım sistemine bağlı üretim tesisi niteliğindeki uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerinin uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonlarında yer alan sayaçlar için üretim faaliyeti gösteren ilgili tüzel kişinin,
– Talep birleştirme yolu ile serbest tüketici niteliği kazanan tüzel kişilerden elektrik enerjisi tüketimleri ortak sayaçtan ölçülmeyenlere ait sayaçlar için talep birleştirme yolu ile serbest tüketici niteliği kazanan tüzel kişilerin,
– OSOS kapsamında yer alan yer altı suyu kullanma belgesi sahibi olan tüketicilere ait tüketim verilerinin izlenebilmesi için kurulacak sistem kapsamına dahil olacak tüketim noktaları için ilgili tüketicinin sorumluluğundadır.
Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği’nin Geçici 12. maddesi uyarınca; Otomatik Sayaç Okuma Sistemlerinin Kapsamına ve Sayaç Değerlerinin Belirlenmesine İlişkin Usul ve Esaslarda belirtilen sorumluların 3 ay içinde sayaç ile bütünleşik modem tercih edilmesi halinde bütünleşik sayaç ve modemin, aksi takdirde haberleşme portunu haiz sayacın sağlanmasına ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmeleri beklenmektedir. Bu süre sonunda şirketimizce sayaçların OSOS ile iletişim kurulması için gerekli test işlemleri gerçekleştirilecektir. Otomatik Sayaç Okuma Sistemlerinin Kapsamına ve Sayaç Değerlerinin Belirlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar uyarınca OSOS kapsamına dâhil olan sayaçlar için bu usul ve esaslar uyarınca sayaç üzerinde yer alacak uzaktan haberleşme donanımının testleri de bu esnada gerçekleştirilecektir.
Otomatik Sayaç Okuma Sistemlerinin Kapsamına ve Sayaç Değerlerinin Belirlenmesine İlişkin Usul ve Esasları çerçevesinde hazırlanan ve 10.04.2011 tarih ve 27901 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren OSOS Kapsamına Dahil Edilecek Sayaçların Haberleşme Donanımının ve İlave Teçhizat ve Altyapının Asgari Teknik Özelliklerini belirtir 3465/100 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu Kararı’ndaki sayaç, haberleşme donanımı ve ilave teçhizatın özellikleri dikkate alınarak temin ve teçhiz işlemlerinin yapılması gerekmektedir.
DAĞITIM ŞİRKETLERİNCE KURULACAK OSOS KAPSAMINA DAHİL EDİLECEK SAYAÇLARIN, HABERLEŞME DONANIMININ VE İLAVE TEÇHİZAT VE ALTYAPININ ORTAK ASGARİ TEKNİK ÖZELLİKLERİ
1 ) Osos kapsamında kullanılacak sayaçların asgari teknik özellikleri
1.1 ) Sayaçlar yürürlükteki mevzuat hükümlerine uygun olarak gerekli testleri yapılmış ve sistem onay belgesine sahip olacaktır.
1.2 ) Kullanıldığı ölçü noktasının durumuna göre elektrik piyasası mevzuatında öngörülen asgari özellikleri taşımalıdır.
1.3 ) Sayaç üzerinde, uzaktan haberleşmeyi sağlamaya yönelik dahili haberleşme donanımı bulunmalı veya harici haberleşme donanımı ile irtibatı sağlayacak, optik porttan bağımsız, Cl veya RS 485 elektriksel haberleşme portu veya ethernet (RJ45) haberleşme portu bulunmalıdır.
1.4 ) 01.01.2013 tarihinden itibaren dağıtım şirketinin OSOS sistemine dahil olacak sayaçlar, enerji kesik olsa dahi, ön kapak ve klemens kapağı açılma müdahelelerini kaydedebilen ve bu bilgilerin haberleşme donanımı üzerinden okunmasına imkan sağlayan özellikte olmalıdır (Ayrıca manyetik alan -mıknatıs- müdahalesi sayısı ve başlama / bitiş tarih ve saatleri konusunda son 10 kayıt sağlanmalıdır. Ancak buna ilişkin gerekli teknik çalışmaların ve teknik dokümanların tamamlanmasını müteakip en geç bir sene sonra geçerli olmak üzere OSOS sistemine dahil edilecek sayaçlar bu manyetik alan müdahalesi kayıtlarını vermek zorundadır.).
1.5 ) Sayaçlar yük profili verme özelliğini haiz olmalı, yük profili 15, 30, 60‘ar dakikalık periyotlar kapsamında yapabilmeli, yük profili ölçüm periyotları uzaktan ayarlanabilir olmalıdır. 01.07.2013 tarihinden itibaren dağıtım şirketinin OSOS sistemine dahil olacak sayaçlar her 15 dakikalık ölçümleri içeren yük profillerini hafızasında en az 90 gün süre ile saklayabilmelidir.
1.6 ) Sayacın gerçek zaman saatini besleyen pilin ömrü imal tarihinden itibaren en az 10 yıl olmalıdır.
1.7 ) Sayaçların zaman senkronizasyonu uzaktan yapılabilir olmalıdır.
1.8 ) OSOS sistemine dahil olacak sayaçların ana terminalleri arasındaki darbe dayanım gerilimi ilgili standartlara uygun olarak en az 6 kV olmalıdır.
1.9 ) Sayaçlarda demant bilgisi oluşturma ve sıfırlama işlemi, programlanan tarih-saatte otomatik olarak veya mühür altındaki bir butona basılarak veya haberleşme donanımı üzerinden uzaktan yapılabilmelidir.
1.10 ) Sayaçlar, ileri ve geri saat (yaz saati uygulaması) uygulamasını otomatik olarak kendisi yapabilmeli veya aynı zamanda uzaktan erişim sağlanarak saat ve gün değişikliği yapılabilmelidir.
2 ) Gsm/Gprs şebekelerini destekleyen haberleşme ünitesinin asgari teknik özellikleri.
2.1 ) Standart internet protokollerini (TCP/IP vb.) ve bağlantılarını desteklemelidir.
2.2 ) Tek bir haberleşme operatörüne bağımlılık olmamalıdır.
2.3 ) Kontrol merkezi yazılımı ile haberleşmede RSA, DES, 3DES, AES veya BLOWFISH veya uluslararası standarta sahip yüksek güvenliği olan güncel kriptolama algoritmalarından birini desteklemelidir.
2.4 ) Harici modemlerde en az bir adet sayısal giriş, bir adet sayısal çıkış veya röle çıkış birimi olmalıdır.
2.5 ) Haberleşme portu ve diğer bağlantı terminallerinin kapağı mühürlenebilir tipte olmalıdır.
2.6 ) Kimlik doğrulama ve şifreleme yapılabilmelidir.
2.7 ) Tanımlanan IP veya IP’ler dışında başka bir bağlantıya izin vermemelidir.
2.8 ) Bu amaçla, haberleşme yetkisine sahip Kontrol merkezinin ve/veya diğer merkezlerin tanıtılması için, cihaza en az bir IP ve bu IP’ler için TCP portları tanımlanabilmelidir.
2.9 ) Yeni kurulacak OSOS sistemlerinde, dağıtım şirketi tarafından yapılacak planlama çerçevesinde gerek görülmesi halinde haberleşme ünitesi ölçü noktası ile kontrol merkezi arasında çift yönlü haberleşmeyi desteklemelidir.
2.10 ) Harici modemler üzerinde gerçek zaman saati olmalıdır. Gerçek zaman saatinin ve parametrelerinin değişikliği yerel ve uzaktan yapılabilmeli, bu işlem için şifre koruma özelliği olmalıdır.
2.11 ) CE Sertifikasına sahip olmalıdır.
2.12 ) Haberleşmeyi, ölçü noktaları ile kontrol merkezi arasında, GSM/GPRS ve/veya EDGE 900/1800/1900 Class B haberleşme kanalı üzerinden sağlayabilmelidir.
2.13 ) Üzerindeki RS232, RS485 veya Cl giriş/çıkış ara yüzleri ile; Ölçü Noktaları, haberleşme operatörü ve Kontrol merkezi ile ilgili tanımlamalar, yazılımsal güncellemeler ve haberleşme protokolleri ile ilgili güncellemeler yerel olarak yapılabilmelidir. Ayrıca, haberleşme ünitesi üzerindeki bu tanımlamalar ve güncellemeler Kontrol merkezinden de yapılabilmelidir.
2.14 ) Sayaca bütünleşik haberleşme modülü kullanılması halinde sayaçların sertifikasyon mührü açılmadan ve sayaç yerinden sökülmeden haberleşme modülü değiştirilebilir olmalıdır.
2.15 ) Haberleşme ünitesi vasıtasıyla sayaçlardaki verilerinin tamamı veya tercihe göre bir kısmı (tahakkuka esas veriler, günlük yük profili, olay kayıtlar, aktif-reaktif tüketimler, vb)kontrol merkezine transfer edilebilmelidir.
2.16 ) Harici modemlerde haberleşme ünitesi, aşağıda tanımlanan olaylara ilişkin kayıtları tutmalı (event LOG), bu kayıtların oluşumunu kontrol merkezine uyarı olarak iletebilmeli veya kontrol merkezinden sorgulanabilmelidir :
– Uzaktan veya yerel program güncellemeler ve parametre tanımlamaları
– Tanımlanan IP dışında yetkisiz IP’den yapılmaya çalışılan erişimler
2.17 ) En az bağlı olduğu sayacın/sayaçların sağladığı çevresel koşullara uygun olmalıdır.
2.18 ) Enerji gereksinimi için bağlanacağı ölçü noktasının gerilim seviyesine uygun donanıma (dahili veya harici) sahip olmalıdır.
2.19 ) Sinyal seviyesinin düşük olduğu ortamlarda sinyal seviyesinin yükseltilmesi için anten bağlanabilmelidir.
2.20 ) Haberleşme ünitesi üzerinde enerjinin, GSM şebekesine bağlantı durumunun ve haberleşmenin yapıldığını gösteren uyarı göstergeleri olmalıdır.
2.21 ) Yazılımsal ve donanımsal olarak, kabul görmüş Ulusal veya Uluslararası Standartlara uygun olmalıdır.
2.22 ) Haberleşme ünitesi, sayaçla haberleşmede en az TS EN62056-21 mod C’ye , göre haberleşmeyi desteklemelidir. Haberleşme hızı, sabit veya değişken olarak seçilebilmelidir.
2.23 ) Haberleşme ünitesi 220 V (AC) ile beslenebilir olacak, primer ölçüm yapılan noktalarda kullanılacak haberleşme ünitesinin beslemesi 57,8/100 V (AC) olacaktır.
2.24 ) Modem sayaçla bütünleşik ise, sayacın besleme gerilimi ile aynı olacaktır.
2.25 ) Elektromanyetik alanlardan etkilenmeyecek bir yapıda olacaktır.
2.26 ) 50Hz ve +/- %5 Hz frekans aralığında çalışabilir olacaktır.
2.27 ) Kullanılacak haberleşme üniteleri, sayaçların haberleşme hızına uyum göstermelidir.
2.28 ) Haberleşme ünitesinin haberleşme parametreleri (baudrate, parity, databit, stopbit, zaman aşımı süresi) ölçü noktasında bulunan sayaca göre değiştirilebilmelidir.
2.29 ) Haberleşme üniteleri haberleşmenin kesilmesi durumunda veya ayarlanabilen sürede bir kendini otomatik başlatma (reset) özelliğine sahip olmalıdır.
2.30 ) OSOS sistemine dahil olacak harici tip haberleşme ünitelerinde şebekedeki dalgalanmalara karşı darbe dayanımı en az 6 kV olmalıdır.
3 ) Pstn şebekesini destekleyen haberleşme ünitesinin asgari teknik özellikleri
3.1 ) Haberleşme portu ve diğer bağlantı terminallerinin kapağı mühürlenebilir tipte olmalıdır.
3.2 ) En az bağlı olduğu sayacın sağladığı çevresel koşullara uygun olmalıdır.
3.3 ) Enerji gereksinimi için bağlanacağı ölçü noktasının gerilim seviyesine uygun donanıma (dahili veya harici) sahip olmalıdır.
3.4 ) Haberleşme ünitesi 220 V (AC) ile beslenebilir olacak, primer ölçüm yapılan noktalarda kullanılacak haberleşme ünitesinin beslemesi 57,8/100 V (AC) olacaktır.
3.5 ) Haberleşme ünitesi üzerinde, şebekeye bağlantı durumunu ve haberleşmenin yapıldığını gösteren uyarı göstergeleri olmalıdır.
3.6 ) Üzerinde gerçek zaman saati olmalıdır. Gerçek zaman saatinin ve parametrelerinin değişikliği yerel ve uzaktan yapılabilmeli, bu işlem için şifre koruma özelliği olmalıdır.
3.7 ) PSTN şebekesine bağlanabilmesi için ilgili kurumlardan gerekli izinler ve onaylar alınmış olmalıdır.
3.8 ) Haberleşme ünitesi, sayaçla haberleşmede en az TS EN62056-21 mod C ye göre haberleşmeyi desteklemelidir. Haberleşme hızı, sabit veya değişken olarak seçilebilmelidir.
3.9 ) Sayaca bütünleşik haberleşme modülü kullanılması halinde sayaçların sertifikasyon mühürü açılmadan ve sayaç yerinden sökülmeden haberleşme modülü değiştirilebilir olmalıdır.
3.10 ) Kullanılacak haberleşme üniteleri, sayaçların haberleşme hızına uyum göstermelidir.
3.11 ) Haberleşme ünitesinin haberleşme parametreleri (baudrate, parity, databit, stopbit, zaman aşımı süresi) ölçü noktasında bulunan sayaca göre değiştirilebilmelidir.
3.12 ) Haberleşme üniteleri haberleşmenin kesilmesi durumunda veya ayarlanabilen sürede bir kendini otomatik başlatma (reset) özelliğine sahip olmalıdır.
3.13 ) OSOS sistemine dahil olacak harici tip haberleşme ünitelerinde şebekedeki dalgalanmalara karşı darbe dayanımı en az 6 kV olmalıdır.
4 ) Plc şebekesini destekleyen haberleşme ünitesinin asgari teknik özellikleri
4.1 ) Dar Bant (NPL) veya geniş bant (BPL) Modülasyon yapacaktır.
4.2 ) TCP/IP, DLMS/COSEM, SML protokollerinden en az birini destekleyecektir.
4.3 ) Çift Yönlü haberleşmeye uygun olacaktır.
4.4 ) EN 50065 (CENELEC), EN 61000-3 Standart serilerinin ilgili bölümlerine uygun olacaktır.
4.5 ) OSOS sistemine dahil olacak haberleşme ünitelerinin şebekedeki dalgalanmalara karşı darbe dayanımı en az 6 kV olmalıdır.
5 ) RF şebekesini destekleyen haberleşme ünitesinin asgari teknik özellikleri
5.1 ) Harici haberleşme ünitelerinde RS232, RS485 istenen haberleşme metoduna göre tercih edilebilir.
5.2 ) Çift yönlü veri iletişimi yapabilmeli.
5.3 ) 2.4 kbps’den başlayarak yükselebilen veri iletim hızına sahip olmalı.
5.4 ) RF çıkış gücü program ile ayarlanabilir olmalı.
5.5 ) Alıcı ve Verici band aralıkları program ile ayarlanabilir olmalı.
5.6 ) İstenen modemlerde (node) tekrarlayıcı fonksiyonu olmalı.
5.7 ) Merkezi ünite ile okunabilme fonksiyonu olmalı.
5.8 ) OSOS sistemine dahil olacak haberleşme ünitelerinin şebekedeki dalgalanmalara karşı darbe dayanımı en az 6 kV olmalıdır.